Obieg zamknięty. Ekologia w fotografii – Wspólny projekt Interzero i Muzeum Fotografii w Krakowie

7 grudnia 2023

Pytanie, które niezmiennie zadają sobie edukatorzy i edukatorki brzmi: jak być skutecznym w swojej pracy? Odpowiedź nie jest jednoznaczna i stała, bo przekształcają się ludzie i rzeczywistość. Wiele zależy od tego do kogo mówimy, w jakich okolicznościach, co jest przedmiotem działania edukacyjnego. W projekcie, który my, Zespół Edukacji Ekologicznej Interzero realizujemy z Muzeum Fotografii w Krakowie, pytanie o skuteczność edukacji jest pytaniem o język i formę wyrazu. Eksperymentujemy z jednym i drugim chcąc na końcu móc opowiadać o odpadach i środowisku lepiej i ciekawiej, czyli budując wokół nich więcej zaangażowanych postaw.

Intuicja podpowiada nam, że najciekawsze rzeczy powstają na styku pozornie odrębnych tematów. Na pierwszy rzut oka można nie dostrzec potencjałów współpracy między instytucją kultury skupioną na gromadzeniu i prezentowaniu fotografii a biznesem skupionym wokół usług środowiskowych. A jednak to połączenie istnieje i już zaowocowało niezwykłymi spotkaniami.

Idea projektu

W połowie listopada z grupą dorosłych, którzy zgłosili się do udziału w projekcie, spotkaliśmy się w siedzibie Muzeum, by porozmawiać o odpadach. Temat pozornie nieatrakcyjny wybrzmiał jako bardzo pochłaniający i wielowątkowy. Przede wszystkim skupiliśmy się na opowieści wokół naszych emocji – za pomocą narzędzia jakim jest mapa emocji opisaliśmy i umiejscowiliśmy nasze odczucia wobec tego co wyrzucamy. Był to punkt wyjścia do refleksji skąd bierze się w nas negatywna ocena odpadów i jaki wpływ mają na nią współczesne media. Im dalej w las tym bardziej orientowaliśmy się, że o własnych śmieciach, ich wędrówkach, procesach, którym ulegają i możliwościach powrotu do systemu wiemy raczej niewiele. Jednak, jak pokazała grupa, uświadomienie sobie tego co można jeszcze odkryć, staje się motywatorem do działania. Im więcej rozumiemy, tym lepiej działamy.

Spotkanie z fotografem Rafałem Siderskim

Chęć podjęcia inicjatywy podbiliśmy kolejnym spotkaniem, które poprowadził fotograf z ogromnym doświadczeniem i bogatym portfolio artystycznym – Rafał Siderski. Pod okiem profesjonalisty analizowaliśmy możliwości i przyglądaliśmy się artystycznym metodom opowiadania o środowisku oraz odpadach. Znaleźliśmy mnóstwo przykładów twórczości, która podejmuje wątek śmieci i na wiele sposobów oddziałuje na odbiorcę. Po wielogodzinnej rozmowie, zainspirowani i pobudzeni stanęliśmy przed zadaniem najważniejszym.

Odpady w fotografii jako część procesu edukacyjnego

Grupa, która zebrała się w projekcie w najbliższych tygodniach wykona serie fotografii, które następnie omówi indywidualnie i opracuje w grupie, podczas kolejnych warsztatów z Rafałem Siderskim. Wyselekcjonowane fotografie trafią następnie pod krytyczne oko dwóch grup: seniorów i młodzieży. Zdjęcia zostaną poddane interpretacjom uczestników, a efekty ich pracy, podobnie zresztą jak same fotografie, złożą się na publikację online. Naszym celem jest również opowiedzenie o całym procesie edukacyjnym tak, by publikacja służyła jako narzędzie innym edukatorom i edukatorkom.

Na czym polega nasz eksperyment? W procesie edukacyjnym wiele niewiadomych przed nami – ile i jakie będą zdjęcia, jak zostaną zinterpretowane, jaka stworzy się wokół nich historia, jak wszystkie te elementy wpłyną na publikację. Dajemy pole do działania i podzielenia się swoimi emocjami uczestnikom warsztatów. Chcemy wypróbować na ile fotografia może nas poruszyć odnosząc się do tematyki powszechnie uznawanej raczej za niewdzięczną. Czy mamy szansę zbudować wrażliwość środowiskową przez fotografię? Efektów upatrujcie z początkiem przyszłego roku. Wtedy to publikacja w swojej ostatecznej formie ujrzy światło dzienne i będzie, mamy nadzieję, początkiem kolejnych owocnych spotkań fotograficznych wokół odpadów.