Kąpiele leśne – światowy trend w profilaktyce prozdrowotnej pod lupą naukowców  

27 września 2024

Shinrin-yoku (jap. kąpiel leśna) to pochodząca z Japonii, a zyskująca popularność na całym świecie metoda wzmacniania zdrowia i dobrego samopoczucia. Japoński rząd traktuje ją jako oficjalną strategię terapeutyczną i wspiera finansowo już od lat 80. XX wieku. Podobne programy funkcjonują już także w Korei Południowej, Kanadzie, Wielkiej Brytanii oraz Finlandii.

Ruszamy w las?

Czym są kąpiele leśne? Mówiąc najprościej – jest to zanurzenie się w leśnej przestrzeni wszystkimi zmysłami podczas uważnego spaceru. Praktyka jest dostępna dla wszystkich i każdy może odbyć ją na własną rękę, natomiast konkretnych technik pracy ze zmysłami możemy nauczyć się spacerując indywidualnie lub w grupie z certyfikowanym przewodnikiem.  

Jak rozpocząć swoją przygodę z leśnymi kąpielami? Na początek trzeba wybrać przestrzeń leśną o możliwie urozmaiconym drzewostanie i spędzić w niej około 2 godzin. Co ważne – nie powinniśmy nastawiać się przy tym na realizację konkretnych efektów, nie powinniśmy również mierzyć pokonanego dystansu spaceru, a jedynie pozwolić swoim zmysłom na nieskrępowaną pracę. Ze śmiałością dotykać, wsłuchiwać się i wdychać leśną atmosferę. Warto robić to w pełnym skupieniu i – co może stanowić wyzwanie dla początkujących adeptów – w bardzo powolnym, wręcz ślimaczym tempie.  

Dlaczego warto zanurzyć się w lesie?

Liczne badania zajmujące się wpływem kąpieli leśnych na zdrowie udowodniły, że odgrywają one istotną rolę prozdrowotną. Nie tylko zapobiegają chorobom cywilizacyjnym, takim jak nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca, ale także chronią przed rozwinięciem oraz pomagają w leczeniu zaburzeń lękowo-depresyjnych. (1) 

Badania przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Stanforda pod kierownictwem Gregory’ego Bratmana wykazały, że shinrin-yoku wspiera osoby z depresją, której charakterystycznym objawem jest m.in. uporczywe powracanie do tych samych myśli, często trudnych i samokrytycznych. Wyniki opublikowane przez zespół pokazują również, że kąpiele leśne pomagają w łagodzeniu stanów lękowych i wahań nastroju.(2) Warto odnotować również badanie przeprowadzone przez Akemi Furuyashiki, wśród osób wykazujących tendencje depresyjne oraz osób zdrowych. Okazało się, że kąpiele znacznie poprawiły stan psychiczny w pierwszej grupie.  
 
U części z uczestników osiągnięto rezultaty podobne do wyników grupy zdrowej.(3) Kąpiele leśne wyraźnie redukują aktywność współczulnego systemu nerwowego odpowiedzialnego za mobilizację organizmu, czyli reakcję walki i ucieczki. To przekłada się m.in. na normalizację tętna i ciśnienia krwi, obniżenie poziomu kortyzolu i adrenaliny. Tym samym wspierają regenerację naszego układu nerwowego.(4) 

Do lasu po odporność 

Badania prowadzone przez zespół pod kierownictwem dr. Qinga Li, należącego do światowego grona ekspertów w dziedzinie badania wpływu kąpieli leśnych na zdrowie, wykazały, że już jedna sesja shinrin-yoku w miesiącu, może korzystnie wpłynąć na nasz system immunologiczny. Wdychanie fitoncydów, czyli substancji lotnych obecnych w leśnym powietrzu, aktywuje w naszym organizmie białe krwinki (komórki natural killers, w skrócie NK), które mają zdolność atakowania i niszczenia niepożądanych komórek, w tym tych zakażonych wirusami.(5)  

Fitoncydy to substancje wytwarzane przez drzewa i krzewy, kiedy te są atakowane przez grzyby, bakterie lub, gdy ich system obronny wykryje inne zagrożenia. Człowiek może skorzystać z tej naturalnej, leśnej bariery ochronnej, ponieważ taka aromaterapia pobudza również nasz układ odpornościowy, nerwowy i hormonalny, zwiększa wyraźnie aktywność białek przeciwnowotworowych, obniża poziom kortyzolu – hormonu stresu. Dodatkowo, wydłuża czas snu.(6) 

Czas zatem wybrać się do lasu i zażyć swojej pierwszej kąpieli!

Webinar o leśnych kąpielach

Jeżeli zainteresowały Cię zagadnienia związane z leśnymi kąpielami, to serdecznie zapraszamy Cię do obejrzenia webinaru, podczas którego Katarzyna Grabka – certyfikowana leśna przewodniczka oraz współzałożycielka Fundacji Leśne Projekty, opowiada o tej fascynującej praktyce.

AUTORKA TEKSTU:

Agnieszka Dziacko-Pluta – dziennikarka, podróżniczka, współzałożycielka i wiceprezeska Fundacji Leśne Projekty, dyplomowana przewodniczka kąpieli leśnych, posiada certyfikat wydawany przez Center of Excellance. Więcej na www.lesneprojekty.pl

Źródła:
(1) K. Simonienko, Terapia lasem — przegląd literatury, Psychiatry 2020; 17.
(2) G.N. Bratman, J.P. Hamilton, K.S. Hahn, G.C. Daily & J.J. Gross, Nature experience reduces rumination and subgenual prefrontal cortex activation, Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 2015.
(3) A. Furuyashiki, K. Tabuchi, K. Norikoshi, et al.,  A comparative study of the physiological and psychological effects of forest bathing (Shinrin-yoku) on working age people with and without depressive tendencies, Environ Health Prev Med, 2019.
(4) B.J. Park, Y. Tsunetsugu, T. Kasetani, H.Hirano, T. Kagawa, M. Sato, Y. Miyazaki, Physiological effects of Shinrin-Yoku (taking in the atmosphere of the forest)—using salivary cortisol and cerebral activity as indicators, Journal of Physiological Anthropology, 2007 oraz M. Richardson, K. McEwan, F.  Maratos & D. Sheffield, Joy and calm: how an evolutionary functional model of affect regulation informs positive emotions in nature, Evolutionary Psychological Science, 2016.
(5) Q. Li, K. Morimoto, A. Nakadai, H. Inagaki, M. Katsumata, T. Shimizu, et al., Forest bathing enhances human natural killer activity and expression of anti-cancer proteins, Int J Immunopathol Pharmacol, 2007.
(6) Q. Li, M. Kobayashi, Y. Wakayama, H. Inagaki, M. Katsumata, Y. Hirata, et al., Effect of phytoncide from trees on human natural killer function, Int J Immunopathol Pharmacol, 2009 oraz Q. Li, A. Nakadai, H. Matsushima, Y. Miyazaki, A. Krensky, T. Kawada, et al., Phytoncides (wood essential oils) induce human natural killer cell activity, Immunopharmacol Immunotoxicol, 2006.