Regeneracja czy recykling? Gdzie oddać zużyte tonery i tusze do drukarek?

12 grudnia 2025

Czym jest toner do drukarki i z czego się składa?

Toner do drukarki laserowej to drobny, suchy i mocno napigmentowany proszek, który po naniesieniu na papier tworzy na nim nadruk. Potocznie słowem „toner” częściej określa się jednak cały wkład do drukarki (tzw. kasetę laserową), który, oprócz proszku, zawiera też inne elementy. Taki wkład przeważnie zbudowany jest z plastikowej obudowy mieszczącej wałek światłoczuły, wałek magnetyczny, chip, listwy podającą i czyszczącą, mały zbiornik na resztki oraz znacznie od niego większy pojemnik na proszek.

Sam proszek składa się natomiast z drobno zmielonego tworzywa sztucznego – poliestru, który odpowiada za 85-95% objętości oraz z dodatków w postaci wosku polipropylenowego, mikronizowanego dwutlenku krzemu, metali (głównie żelaza, cynku i chromu) oraz z pigmentów.

• Czarny toner zawiera czerń węglową, czyli sadzę.
• Żółty toner barwiony jest żółtym pigmentem 180.
• Niebieski toner (cyjan) powstaje z wykorzystaniem niebieskiego pigmentu 15:3 – ftalocyjaniny miedziowej.
• Różowy toner (magenta) zawdzięcza swą barwę czerwieni chinakrydonowej oznaczanej jako pigment 122.

Drobiny proszku przeważnie mają wielkość od 5 do 30 μm – im są mniejsze, tym lepsza będzie jakość wydruku. Za sprawą swoich rozmiarów, poliester i polipropylen zawarte w tonerze klasyfikowane są jako mikroplastik.

Tworzywa sztuczne znajdują się również w tuszach do drukarek atramentowych. Aby zapewnić płynną konsystencję,  zawierają one również wodę, glicerynę, glikole, konserwanty, surfaktanty (środki powierzchniowo czynne) i oczywiście pigmenty.

Proces wytwarzania tonerów i tuszów do drukarek nie jest obojętny dla środowiska. Na potrzeby produkcji nowych tonerów każdego roku w Polsce zużywa się m.in. 13 608 t ropy oraz 1 727 t stali[i]. Wyprodukowanie pojedynczej kasety laserowej „od zera” powoduje emisję ok. 4,8 kg CO₂e, a przygotowanie 200 g wypełniającego ją tonera wiąże się z emisją 3,2 kg CO₂e[ii][iii].

Tonery i tusze do drukarek jako elektroodpady i odpady niebezpieczne

Ze względu na zastosowanie elektronicznych podzespołów, zarówno zużyte tonery do drukarek laserowych, jak i stare tusze do drukarek atramentowych są elektroodpadami. Podlegają więc obowiązkowej selektywnej zbiórce i nie mogą trafiać do pojemników na inne frakcje, w tym na odpady zmieszane. Dotyczy to zarówno oryginalnych tonerów i wkładów, jak i zamienników nieposiadających elektronicznego chipa. Brak tej niewielkiej płytki drukowanej w żaden sposób nie wpływa bowiem na klasyfikację pustych kaset – nadal mogą one zawierać elektroniczne elementy (np. czujniki) oraz szkodliwe dla środowiska resztki proszku bądź tuszu, które powinny być przetwarzane w wyspecjalizowanych zakładach.

Ekologia i e-commerce napędzają rynek drukarek, tonerów i tuszów

Mogłoby się wydawać, że w dobie cyfryzacji, elektronicznych dokumentów i aplikacji mobilnych zapotrzebowanie na tradycyjny druk drastycznie spadło. Pozory bywają jednak mylące – o ile gospodarstwa domowe faktycznie mogą drukować trochę mniej, to firmy wykonują obecnie więcej wydruków niż kiedykolwiek. W najbliższych latach europejski rynek drukarek będzie rósł w tempie ok. 4,1% rocznie (z poziomu 11,3 mld USD w 2025 r. do 16,2 mld USD w 2034 r.), a rynek materiałów eksploatacyjnych do drukarek zwiększy wartość z 8,9 mld USD w 2024 r. do 13,4 mld USD pod koniec 2034 r.[iv] Co ciekawe, jednym z głównych motorów napędowych branży są i będą… opakowania.

Szybki rozwój handlu elektronicznego spowodował wzrost zapotrzebowania na sprzęt umożliwiający zadruk opakowań oraz druk etykiet, listów przewozowych, faktur itp. Rosnący popyt zbiegł się w czasie z pogłębiającą się świadomością ekologiczną – zarówno w sektorze poligraficznym, jak i w e-commerce stale wdrażane są kolejne rozwiązania w kierunku zrównoważonego rozwoju. Przykładowo:

• firmy poligraficzne inwestują w energooszczędne drukarki,
• do ekologicznych opakowań wykorzystuje się przyjazne dla środowiska farby drukarskie,
• rośnie zainteresowanie wyrobami papierniczymi z recyklingu, pociągając za sobą konieczność dostosowania technologii druku do innego typu papieru i tektury,
• materiały eksploatacyjne do drukarek coraz częściej są poddawane recyklingowi i ponownemu użyciu, a odzyskany z nich surowiec krąży w obiegu.

Wszystkie te zmiany i trendy obserwowane w sektorach przemysłowym i komercyjnym przekładają się też na rozwiązania tworzone z myślą o gospodarstwach domowych. Producenci zdecydowanie odcinają się już od praktyk planowanego postarzania produktów, za sprawą których w tonerach i kartridżach montowano chipy ograniczające ich żywotność, a nowe wkłady były tak drogie, że użytkownikom znacznie bardziej opłacało się kupić nową drukarkę z tonerem niż inwestować w sam toner. Oprócz regenerowanych wkładów, w ofertach globalnych gigantów technologicznych goszczą terazdrukarki z wbudowanymi zbiornikami na proszek tonerowy albo tusz, które użytkownik samodzielnie napełnia przy pomocy tzw. refilli. Branża poligraficzna podąża tropem wyznaczonym m.in. przez  przemysł kosmetyczny, który oferuje konsumentom tańsze, bardziej ekologiczne uzupełniacze . Wystarczy przypomnieć, że ślad środowiskowy pierwszej na świecie drukarki laserowej bez wymiennych kaset był o 84% niższy w porównaniu do atramentówek. Po pewnym czasie wykorzystywane do jej napełniania opakowanie w formie dużej strzykawki zastąpiono opakowaniem typu pouch (torebką z odkręcanym korkiem), co zredukowało zużycie tworzyw sztucznych aż o 75%.

Jeśli trendy napełniania refillami i regeneracji wkładów będą się umacniać, drukowanie ma szansę stać się znacznie bardziej cyrkularne niż kiedykolwiek wcześniej! Na szczęście nie musimy czekać na wymianę wszystkich drukarek świata na nowe – wykorzystywane obecnie tonery laserowe i tusze również mogą być ekologiczne i wracać do obiegu. Warunkiem jest jednak ich prawidłowa segregacja.

Gdzie wyrzucić toner od drukarki?

Zużyte tonery do drukarek laserowych można wyrzucić do:

• kontenera w PSZOK-u lub MPSZOK-u. Dotyczy to wyłącznie tonerów używanych w gospodarstwach domowych. Puste wkłady z firmowych drukarek należy przekazać producentowi albo firmie odbierającej elektroodpady,
• pojemników na elektrośmieci ustawionych np. w centrach handlowych i w przestrzeni miejskiej,
• wyznaczonego kosza w sklepie, który ma w swojej ofercie podobne tonery do drukarek – sprzedawca ma obowiązek przyjąć stary toner przy zakupie nowego. Dodatkowo jednostki sprzedające sprzęt RTV/AGD o powierzchni powyżej 400 m² mają obowiązek odebrać zużyty toner, o ile żaden z wymiarów kasety laserowej nie przekracza 25 cm,
• punktu zbiórki elektroodpadów: stałego, prowadzonego przez profesjonalną firmę albo tymczasowego, utworzonego np. na potrzeby akcji typu „kwiaty za elektroodpady”.

Zanim wyrzucisz toner, upewnij się, że nie nadaje się już do wykorzystania. Niektórzy producenci nadal kalibrują czujniki w taki sposób, by sygnalizowały konieczność wymiany wkładu po wydrukowaniu określonej liczby stron, a nie po całkowitym opróżnieniu kasety. Pamiętaj też o zabezpieczeniu wszystkich elementów tonera pokrytych proszkiem – nałóż na nie osłonę albo zaklej taśmą, by uniknąć rozsypywania mikroplastikowego pyłu.

Gdzie wyrzucić tusz do drukarki?

Puste kasety po tuszach do drukarki atramentowej również można oddać w PSZOK-u lub MPSZOK-u oraz niektórych centrach handlowych, sklepach i punktach zbiórki. Wkłady atramentowe przeważnie mają mniejsze wymiary niż tonery do drukarek laserowych, dlatego nie powinno być problemu z przekazaniem ich do sklepu ze sprzętem komputerowym albo RTV i AGD.

Zebrane w tych punktach kartridże i kasety laserowe zostają przewiezione do zakładu przetwarzania i poddane recyklingowi razem z pozostałymi elektroodpadami.

Recykling tonerów i kartridży do drukarki

Po dostarczeniu do zakładu recyklingu, wkłady do drukarek są segregowane ze względu na rodzaj, a czasem również producenta i umieszczane na przenośniku taśmowym. Na niego trafiają też odpady z regeneracji kaset laserowych, np. zepsute części i uszkodzone podzespoły, które nie nadają się do ponownego użycia. Są one przetwarzane w dokładnie tym samym procesie, co całe, nierozebrane wkłady.

Recykling tonerów przebiega w kilku etapach:

1. Wstępne rozdrabianie w młynie – kasety są cięte i kruszone na mniejsze elementy.
2. Usunięcie proszku – z pomocą separatorów proszek tonerowy zostaje oddzielony od fragmentów kaset. Następnie przechodzi etap neutralizacji i trafia do worka.
3. Mielenie i frakcjonowanie – pocięte kasety transportowane są do kolejnego młyna, z którego przekazywane są do separatora. Separator rozdziela je na 3 frakcje: metale (przekazywane do huty), gumę oraz tworzywa sztuczne, które wymagają jeszcze pewnej obróbki i przetworzenia.
4. Sortowanie tworzyw sztucznych metodą flotacji – zmielone tworzywa zanurza się w kąpieli wodnej. Dzięki różnej gęstości i „pływalności” poszczególnych tworzyw, można precyzyjnie rozdzielić je według rodzajów odseparowując jednocześnie tzw. frakcję ciężką (tworzywa z pozostałościami metali).
5. Poprawa właściwości mechanicznych tworzyw – poszczególne tworzywa trafiają do silosów, gdzie miesza się je z substancjami poprawiającymi ich jakość, a następnie z barwnikiem.
6. Ekstruzja i produkcja regranulatu – tak przygotowane drobinki tworzyw są podgrzewane i topione, a następnie formowane w drobne kuleczki zwane recyklatem lub regranulatem.

Uzyskany w procesie recyklingu plastik może być wykorzystany do wytworzenia kolejnych przedmiotów, w tym następnych kaset laserowych. Nowe wkłady zwykle nie powstają z czystego recyklatu – należy dodać do niego pewną ilość surowca pierwotnego. Tonery produkowane np. przez HP zawierają według danych producenta od kilku do aż 84% tworzyw sztucznych z recyklingu. W procesie produkcyjnym firma wykorzystuje nie tylko plastik odzyskany ze starych tonerów, ale też z butelek na napoje (rPET), ze starych wieszaków na ubrania oraz z odpadów z tworzyw sztucznych znalezionych w niewielkiej odległości od wybrzeży mórz i oceanów, czyli tzw. OBP (od ang. ocean-bound plastic).

Proces recyklingu pustych kartridży do drukarek atramentowych przebiega bardzo podobnie. Główna różnica polega na postępowaniu z pozostałościami czynnika drukującego. O ile proszek tonerowy można odzyskać i wykorzystać w nowych wkładach laserowych, to już stary tusz do drukarek nie nadaje się do recyklingu. Resztki atramentu zostają więc usunięte i zutylizowane. Podobny los czeka gąbkę hydrofobową zapobiegającą wysychaniu i zawilgoceniu tuszu. Pozostałe surowce, głównie tworzywa i metale, mogą za to wrócić do obiegu.

Nie chcesz wyrzucać? Sprawdź, gdzie oddać zużyte tonery

Alternatywą dla wyrzucania i recyklingu jest oddawanie zużytych tonerów do regeneracji:

• bezpośrednio u producenta – wiele firm (np. HP, Brother, Activejet, Xerox, Lexmark, Black Point) umożliwia darmowe odesłanie pustego tonera lub kartridża, a nawet bezpłatnie dostarcza użytkownikowi opakowanie wysyłkowe,
• w skupie tonerów i kartridży – cena zużytego wkładu waha się od kilku złotych za najpopularniejsze warianty do nawet kilkuset złotych za wkłady do profesjonalnych drukarek.

Każdy producent i skup mają własne zasady przyjmowania zużytych tonerów i tuszów. Niektórzy bezpłatnie odbierają jedynie oryginalne, nieregenerowane tonery, a inni zbierają i dają nowe życie niemal wszystkim wkładom, nawet regenerowanym wcześniej zamiennikom. W ten sposób każdy zużyty wkład ma szansę na ponowne wykorzystanie: w całości albo przynajmniej w części.

Ponowne użycie kartridży – napełnianie i regeneracja tonerów i wkładów atramentowych do drukarek

Tonery i tusze przekazane do producentów lub do punktów skupu poddaje się regeneracji, która zwykle polega na fabrycznym odnowieniu kasety (tj. rozebraniu, wyczyszczeniu, wymianie zużytych części) i napełnieniu pojemnika na proszek lub tusz. Regeneracja zużytych wkładów jest obecnie oddzielną linią biznesową każdej większej firmy produkującej drukarki albo materiały eksploatacyjne do drukarek.  

• Producent tonerów, firma Black Point, oferuje całą linię ekologicznych, regenerowanych tonerów OH! Green, które pasują do najpopularniejszych modeli drukarek laserowych.
• Firma Brother poddaje regeneracji lub recyklingowi 100% odesłanych zużytych tonerów (aż 3 mln rocznie). W stworzonym przez nią procesie nie powstają żadne odpady – wszystkie surowce są ponownie wykorzystywane i krążą w obiegu. Dotyczy to również proszku odzyskanego z kaset!

Fabryczne odnowienie to tylko jedna z metod regeneracji tonerów i tuszy. Drugą oferują punkty napełniania pustych wkładów, w których pomija się cały etap odnawiania, skupiając się na dosypaniu proszku lub wstrzyknięciu tuszu. Taką uproszczoną regenerację można też wykonać samodzielnie, starając się nie rozsypać proszku ani nie rozlać tuszu. Każdy z tych „czynników drukujących” nie tylko brudzi dłonie i całe otoczenie, ale też zawiera mikroplastik. Z tego względu zabrudzonych tonerem lub atramentem lejków, ściereczek, strzykawek i innych elementów nie należy czyścić pod bieżącą wodą. By zminimalizować ryzyko zanieczyszczenia środowiska mikrodrobinkami warto użyć jednorazówek (np. ręcznika papierowego, plastikowej strzykawki z apteki, prowizorycznego lejka ze zwiniętej kartki), a następnie wyrzucić je do odpadów zmieszanych.

Mimo szumnych zapowiedzi zmierzchu druku, rzeczywistość rynkowa jest zupełnie odmienna. Drukujemy więcej niż kiedykolwiek, co generuje rosnące zapotrzebowanie na materiały eksploatacyjne. Rozwój technologiczny sprawia, że mamy skuteczne sposoby, aby wyrwać się z pętli bezrefleksyjnego wyrzucania odpadów. Zamiast traktować zużyte kartridże jak śmieci, możemy zawrócić je w obiegu poprzez regenerację, ponowne napełnianie lub zaawansowany recykling, odzyskując cenne surowce i minimalizując wpływ druku na środowisko.

[i] Dołącz do gry. Świat ekologii Black Point, https://blackpoint.pl/content/7-nowa-eko-linia-tonerow-black-point

[ii] The environmental impact of ink cartridges and why recycling matters,​https://cartridgerecyclinguk.co.uk/https-cartridgerecyclinguk-co-uk-environmental-impact-of-ink-cartridges/

[iii] Ink Waste: The Environmental Impact of Printer Cartridges, https://www.excelofficeservices.com/ink-waste-the-environmental-impact-of-printer-cartridges/

[iv] Wielkość rynku drukarek i materiałów eksploatacyjnych do drukarek w Europie – według produktu, ceny, zastosowania końcowego, kanału dystrybucji, prognoza na lata 2025–2034, https://www.gminsights.com/industry-analysis/europe-printer-and-printing-consumable-market