Jak prawidłowo segregować śmieci? Rozwiewamy wątpliwości

27 września 2022

Dlaczego warto segregować odpady? Czy nie lepiej byłoby oddać to zadanie w ręce specjalistów, skoro i tak płacimy za ich wywóz? Wręcz przeciwnie! Skuteczność segregacji odpadów komunalnych i przydatności do ponownego wykorzystania wybranych surowców zależy w dużej mierze od tego, w jaki sposób o nie zadbamy. Samodzielna segregacja odpadów jest łatwa. Wystarczy zapoznać się z prostym podziałem na frakcje i go przestrzegać.

Dlaczego segregować odpady?

Dobrze, ale po co mamy segregować odpady, skoro i tak trafiają do jednej śmieciarki? Wielu z nas zastanawia się nad tym, obserwując przez okno ten nierzadko głośny proceder. Na co dzień staramy się, upychamy czasami na małym metrażu kilka koszy do segregacji, a praca idzie na marne? Widzimy, że śmieci lądują w jednej śmieciarce… Obalmy tę miejską legendę raz na zawsze. Tego typu pojazdy to często supermaszyny wyposażone w kilka komór wewnętrznych, które pozwalają zachować podział. Niekiedy faktycznie mamy do czynienia ze śmieciarkami jednokomorowymi, jednak to również nie powinno zniechęcać. Te mniej skomplikowane pojazdy mają ułożony harmonogram, określający odbiór określonej frakcji danego dnia. Pomaga to uchronić śmieci przez pomieszaniem. Dlatego nie wrzucaj śmieci do kolorowych koszy jak popadnie. Takie zachowanie może uniemożliwić odzyskanie surowców. Segregacja wstępna w domu znacząco ułatwia i przyspiesza pracę w sortowni oraz czyni ją bardziej skuteczną. Dzięki niej realnie ograniczamy wielkość wysypisk, czyli składowisk śmieci.

Co i jak segregować?

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dn. 29.12.2016 r. wyróżniamy 5 frakcji odpadów, według których należy je segregować. Różnią się one między sobą określonymi właściwościami fizycznymi, a ich wydzielenie pozwala na odzyskanie i przetworzenie cennych surowców. Sprawdź, co powinno znaleźć się w poszczególnych koszach.

Szkło do zielonego

Szkło do zielonego

Szkło to zdecydowanie nasz ulubiony materiał spośród wszystkich frakcji. Opakowania z tego surowca idealnie nadają się do wielokrotnego wykorzystania. Przydają się do przechowywania żywności w formie sypkiej, płynnej i stałej oraz są odpowiednie do domowych przetworów. Kiedy się stłuką lub nie są już potrzebne można je przetopić na nowe opakowania, szklanki, kieliszki, lampy lub okna. Co więcej, szkło można przetwarzać nieskończenie wiele razy bez obaw o utratę jego właściwości. Nie skazujmy szkła na zmarnowanie na wysypisku, szczególnie że jego rozkład może trwać nawet 4000 lat!

Dobre praktyki:

Nie musisz myć szkła przed wrzuceniem do zielonego pojemnika. Oddziel wszelkie zakrętki i kapsle oraz opróżnij opakowania z zawartości.

Tego nie rób:

Do kosza na szkło nie wyrzucaj ceramiki, żarówek, monitorów i innych elektroodpadów, a także odpadów wielkogabarytowych np. okien. Ceramikę wrzuć do odpadów zmieszanych, a resztę zanieś do PSZOKu (Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych).

Żółty kosz na metale i tworzywa sztuczne

Metale i tworzywa sztuczne do żółtego

W żółtym koszu składuje się odpady, które wymagają dalszej selekcji. Dlatego jest to miejsce dla różnych metali, tworzyw sztucznych oraz opakowań wielomateriałowych. Są to drogocenne surowce, które dzięki naszej segregacji mogą trafić do wtórnego obiegu. Najbardziej cenionym spośród nich jest aluminium, które jest o wiele lżejsze od szkła i w odróżnieniu od niego nie grozi stłuczeniem. Najczęściej spotykamy je pod postacią puszek, tacek, folii spożywczej oraz obudowy telefonów i komputerów. Podobnie do szkła można je przetwarzać w nieskończoność. To wspaniała informacja, ponieważ złoża boksytu, z którego wytwarza się aluminium, są ograniczone, a ich wydobycie eksploatuje środowisko.

Równie ważny jest odzysk tworzyw sztucznych, polimerowych materiałów wyprodukowanych z paliw kopalnych, potocznie zwanych plastikiem. Ze względu na swoją wytrzymałość i tanią produkcję stały się one bardzo popularne. Do tego stopnia, że są obecne w niemal każdej dziedzinie życia. Niska cena produkcji tworzyw sztucznych okazała się paradoksalnie ich piętą achillesową, ponieważ przez to nie opłacało się ich segregować i przetwarzać. Teraz „toniemy” w morzu odpadów. Na szczęście czasy się zmieniają i obecnie mamy świadomość, że w perspektywie długoterminowej, recykling jest pożyteczny dla nas i przyszłych pokoleń.

A co z kartonem po mleku? To tzw. opakowanie wielomateriałowe, składające się z dwóch lub trzech warstw, których nie da się rozdzielić prostymi metodami mechanicznymi. Pierwsza zewnętrzna powłoka to papier, który nadaje opakowaniu lekkości. Drugą jest polietylen, co stanowi odpowiedź na pytanie, dlaczego kartonik nie przecieka. Niekiedy opakowanie od wewnątrz pokryte jest trzecią warstwą – aluminium. To wszystko pozwala chronić płynną żywność przed działaniem światła, temperatury i tlenu. Opakowania wielomateriałowe to nie tylko kartoniki, choć to właśnie one stanowią większość, bo aż 60% spośród całej frakcji. Wyróżnia się także tuby laminatowe, w których znajdziemy przede wszystkim kosmetyki: pasty do zębów, balsamy i kremy. To także torebki i owinięcia, w których sprzedawana jest kawa, herbata, przyprawy, a nawet leki. Wszystkie opakowania wielomateriałowe należy umieścić w żółtym koszu.

Dobre praktyki:

Odpady z tworzyw sztucznych i metalu wrzucaj do żółtego pojemnika. Aluminium możesz także sprzedać na skupie złomu. Puszki zgniataj przed wyrzuceniem. Ograniczaj codzienne wykorzystanie plastiku. Zamień zrywkę na wielorazową siatkę lub woskowijkę, a wodę w butelce PET na butelkę lub dzbanek z filtrem. W gminnym regulaminie sprawdź, czy plastikowe opakowania należy umyć przed wyrzuceniem oraz gdzie wyrzucać zużyte ubrania i zabawki.

Tego nie rób:

Nie wyrzucaj do kosza elektroodpadów oraz opakowań z zawartością np. olejem, sokiem lub żywnością.

Niebieski pojemnik na papier

Papier do niebieskiego

Notatniki, zeszyty, kalendarze, pudełka kurierskie, koperty, książki i czasopisma. Z papieru wytwarza się mnóstwo produktów i opakowań. Powstaje on z włókna celulozowego (drzew) i można go przetwarzać do siedmiu razy, gdzie za każdym kolejnym przetworzeniu jego trwałość ulega osłabieniu. Produktem ostatniego recyklingu jest papier toaletowy lub ręcznik papierowy. Ze względu na długotrwały proces wzrostu drzew, wysokie zapotrzebowanie na papier i kruchość frakcji, warto poddawać ten surowiec recyklingowi.

Dobre praktyki:

Staraj się wybierać papierowe produkty z recyklingu. Szukaj na opakowaniu certyfikatów potwierdzających zrównoważone pochodzenie papieru np. Forest Stewardship Council. Odpady papierowe wrzucaj do niebieskiego kosza. Używaj tylko tyle papieru, ile musisz i staraj się korzystać z niego wielokrotnie. Kartony kurierskie możesz wykorzystać do własnej przesyłki, a także przy sprzątaniu i organizowaniu przestrzeni w schowku, piwnicy czy na strychu. Część książek spróbuj wypożyczyć z biblioteki lub od znajomych. Podziękuj w sklepie za papierową torbę – miej przy sobie swoją własną, wielokrotnego użytku. Kupujesz kosmetyk w szklanym słoiczku zapakowanym w karton, który jest dodatkowo owinięty folią? Zwróć uwagę producentowi na problem nadużywania opakowań. Kropla drąży skałę.

PS Może dasz się przekonać do e-booków?

Tego nie rób:

Papierowa frakcja jest narażona na zanieczyszczenia. Mokry lub tłusty papier jest podatny na pleśnienie, co może uniemożliwić recykling pozostałej makulatury z kosza. Dlatego zużyte ręczniki papierowe powinny wylądować w czarnym pojemniku na odpady zmieszane. Ponadto do kosza z papierem nie wrzucaj woskowanego papieru do pieczenia, paragonów i kartonów po napojach.

B jak brązowy kosz na bioodpady

Prowadząc domowe ognisko nie sposób uniknąć wytworzenia bioodpadów. Powstają one głównie podczas przygotowywania posiłków oraz uprawniania roślin. Szybko ulegają rozkładowi przez bakterie i grzyby tworząc kompost – naturalny nawóz. Co ciekawe, w niektórych kompostowniach wyposażonych w specjalistyczne bioreaktory, z tych odpadów wytwarza się prąd! Tego typu śmieci możemy wrzucić do brązowego pojemnika lub do własnego tradycyjnego kompostownika, wermikompostownika napędzanego przez dżdżownice kalifornijskie lub do maszyny Oklin, która przetwarza także skórki cytrusów i odpady odzwierzęce.

Dobre praktyki, czyli do brązowego kosza możesz wrzucać m.in.:

Obierki i resztki z warzyw i owoców, fusy po kawie i herbacie, skorupki jajek, łupiny orzechów, suche pieczywo, zwiędłe lub uschnięte rośliny, trawę, liście, gałęzie, trociny, korę drzew.

Tego nie rób, czyli tych odpadów tu nie umieszczaj:

Zepsutej żywności, oleju jadalnego, produktów odzwierzęcych, impregnowanego drewna, płyt wiórowych i pilśniowych, piasku, ziemi, kamieni, popiołu z węgla, odchodów, leków, odpadów niebezpiecznych, środków ochrony roślin (w tym skórki cytrusów).

Bądź zmieszany w ostateczności

Do czarnego pojemnika na odpady zmieszane wrzucaj wszystko to, czego nie można odzyskać w ramach recyklingu. Z małymi wyjątkami.

Do kosza na odpady zmieszane wrzucaj resztki jedzenia, które nie mogą znaleźć się wśród bioodpadów np. produkty odzwierzęce, skórki po cytrusach, zepsuta żywność. Powinny trafić tu wszystkie artykuły higieniczne: zużyte ręczniki kuchenne, pieluchy i chusteczki nawilżane, ale także jedno- i wielorazowe golarki, waciki i patyczki do uszu. Niektóre papierowe odpady też muszą trafić do czarnego kosza, a są to: bilety z hologramami, paragony, papier samoprzylepny, naklejki oraz mokry lub zanieczyszczony papier. Wrzucaj tu także m.in.: ceramikę, szkło żaroodporne, szklanki i kieliszki, zniszczoną odzież i obuwie, wkładki do butów, odpady pasmanteryjne, zepsute zabawki i instrumenty muzyczne, wszystkie rodzaje plastelin i gum, styropian (z wyjątkiem budowlanego), zużyte obrazy i ramki, wycieraczki i dywaniki, taśmy klejące, bombki i rękawiczki jednorazowe.

Pamiętaj, żeby do kosza na odpady zmieszane nie wrzucać elektrośmieci, odpadów wielkogabarytowych i wszelkich odpadów pobudowlanych. Powinny one trafić do PSZOKu. Tak samo postępuj z chemikaliami i starymi oponami. Co więcej, pod żadnym pozorem nie wyrzucaj przeterminowanych leków do czarnego kosza, ani tym bardziej nie wylewaj ich do zlewu. Wszystkie tabletki, krople, syropy i maści zanieś do apteki.

Poza głównymi frakcjami wyróżniamy odpady inne i niebezpieczne, które jednocześnie nie powinny trafić do kosza na odpady zmieszane. Jako że wyrzucamy je rzadziej, to nie mają one dedykowanych koszy. Przyjrzyjmy im się nieco bliżej.

Odpady niebezpieczne, czyli elektroodpady i baterie

Baterie i elektroodpady do PSZOKu

Od lodówek, pralek, wiertarek przez smartfony i telewizory aż po aparatury medyczne ratujące życie – bez elektroniki nie sposób wyobrazić sobie współczesnego świata. Nad ich produkcją czuwa sztab specjalistów, a do ich naprawy potrzebujemy wykwalifikowanego serwisu. Czasami zapominamy, że wymagają odpowiedniej opieki również po wyrzuceniu. W naszych urządzeniach kryje się wiele surowców np. złoto, aluminium, miedź, platyna czy metale ziem rzadkich, które mogą być ponownie wykorzystane. Dlatego zużyte sprzęty elektryczne i elektroniczne (ZSEiE) należy oddać w odpowiednim miejscu. Najczęściej jest to PSZOK, a niekiedy sklep, w którym kupujemy nowy sprzęt. Zorientuj się, która opcja jest dla Ciebie najlepsza.

Baterie to szczególny przypadek, ponieważ po wyczerpaniu stają się odpadem niebezpiecznym. Jedna mała bateria guzikowa wyrzucona na łonie natury może skazić nawet 1 m3 gleby. Można je wyrzucać jedynie do specjalnych pojemników na zużyte baterie, które znajdziesz w galeriach handlowych, szkołach lub zakładach pracy. Świetna wiadomość jest taka, że ich recykling pozwala odzyskać aż 99,5% spośród składników baterii.

Dobre praktyki:

Przed zakupem kolejnego sprzętu zastanów się dwa razy, czy na pewno go potrzebujesz. Wybieraj urządzenia wysokiej jakości, żeby posłużyły Ci na dłużej. Dbaj o nie, a w razie awarii staraj się naprawiać. Kiedy musisz je wyrzucić, sprawdź czy lepiej przekazać je do sklepu, czy do PSZOKu.

Tego nie rób:

Nie przetrzymuj elektroodpadów w domu. Niektóre z nich mogą zawierać metale ciężkie i stanowić niebezpieczeństwo. Pamiętaj także, żeby nie wyrzucać ZSEiE w miejscach do tego nieprzeznaczonych. Takim zachowaniem możesz narazić się na karę finansową.

Pamiętaj o Punktach Selektywnej Zbiórki

PSZOK to miejsce, gdzie możesz odwieźć wszystkie odpady, których nie możesz zostawić w przydomowych koszach. Mowa m.in. o elektroodpadach, meblach, odpadach budowlanych i poremontowych, przeterminowanych lekach, ubraniach, detergentach, oponach i innych materiałach wielkogabarytowych. Zdarza się, że PSZOKi działają mobilnie i zbierają powyższe odpady bezpośrednio spod miejsc zamieszkania. Warto wtedy pozbyć się wszelkich zalegających odpadów np. farby po dawnym remoncie, która stoi zapomniana w piwnicy.

Szczegółowe zasady segregacji odpadów oraz dostępność PSZOKu możesz sprawdzić w regulaminie swojej gminy. Pamiętaj, że dzięki segregacji odpadów, zmieniasz świat na lepszy.